با دانشمند ايراني دانشگاه سيتي‌كالج نيويورك نوشدارويي براي مهار سرطان

 

محقق ايراني دانشگاه سيتي كالج نيويورك 2 شكل جديد از آسپيرين را براي ايجاد ماده‌اي تركيبي به كار گرفته كه حاصل آن دارويي با قدرت بيشتر براي كنترل تعدادي از انواع مختلف سرطان است. خسرو كشفي استاديار پزشكي، شيمي و فارماكولوژي دانشگاه سيتي كالج داروي جديد خود را كه به خاطر آزادسازي اكسيدنيتريك (NO) و سولفيدهيدروژن (H2S) از آن، NOSH-aspirin (نوش ـ آسپيرين) نامگذاري كرده، در نشريه ACS منتشر كرده است. تاكنون اين نوع آسپيرين توانسته است بدون بر جاي گذاشتن عارضه‌اي تا ٨۵ درصد ازتومورهاي سرطان روده بزرگ حيوانات آزمايشگاهي را كوچك كند. كاشفي معتقد است اگر تاثير اين دارو بر انسان‌ها نيز به همين شكل باشد، مي‌توان از اين دارو در تركيب با داروهاي ديگر براي كوچك كردن تومورها قبل از شيمي‌درماني يا جراحي استفاده كرد. اما اين دارو دقيقا چيست؟ چه تفاوتي با آسپيرين‌هاي عادي دارد؟ و چگونه مي‌تواند در درمان انواع سرطان‌ها موثر باشد؟ اينها سوالاتي هستند كه به بهانه آن با كشفي گفت‌وگو كرديم.

 

آن طور كه در خبرها آمده شما و همكارانتان موفق به توليد نسل متفاوتي از آسپيرين شده‌ايد. آسپيريني كه شما ابداع كرده‌ايد چيست و چه تفاوت‌هايي با آسپيرين متداول دارد؟

ما از همان آسپيرين معمولي شروع كرديم و سپس 2 تغيير در آن انجام داديم. در مرحله اول گروهي كه مي‌تواند اكسيدنيتريك (NO) توليد كند و سپس گروه ديگري كه مي‌تواند سولفاد هيدروژن (H2S) توليد كند را به آن اضافه كرديم. بيشتر سوال مي‌كنند چرا NO و H2S. در پاسخ به اين پرسش بايد گفت مصرف آسپيرين باعث مي‌شود ترشح ماده‌اي به نام پروستاگلاندين كه در معده توليد مي‌شوند و از اين عضو محافظت مي‌كنند خيلي كم شوند. در نتيجه معده به دليل اسيدهاي موجود در آن مجروح خواهد شد؛ در حالي كه NO و H2Sهر دو مي‌توانند در معده تقريبا همان كار پروستاگلاندين‌ها را انجام دهند و در واقع از آن حفاظت كنند. آسپيرين ما (نوش-آسپيرين) NO و H2S را درون معده توليد مي‌كند ودر نتيجه اثرات معكوس آسپيرين از بين مي‌رود.در ضمن مصرف NO و H2S در مقدار كم، ضدسرطان هستند در نتيجه اين آسپيرين (نوش ـ آسپيرين) مي‌تواند از رشد سلول‌هاي سرطاني جلوگيري كند و حتي آنها را از بين ببرد.

آيا آسپيرين معمولي هم خصوصيت ضدسرطاني دارد؟

جواب كوتاه براي سوال شما بله است. آمارها نشان مي‌دهد ريسك ابتلا به انواع سرطان‌ها در افرادي كه آسپيرين يا به طور كلي از گروه داروهايي به نام نان ـ استروييدال ـ آنتي ـ اينفلاماتوري (NSAIDs) استفاده مي‌كنند خيلي كمتر است. بهترين آمار در اين زمينه براي سرطان روده بزرگ (كولون) است كه نشان مي‌دهد استفاده از آسپيرين در حدود ۵۰ درصد از ابتلا به اين سرطان جلوگيري مي‌كند. البته استفاده از آسپيرين براي مدت زياد ممكن است زخم و خونريزي معده ايجاد كند.از طرف ديگر آسپيرين روي كليه‌ها هم مي‌تواند اثر معكوس داشته باشه و حتي آنها را از كار بيندازد. همچنين آسپيرين و ساير NSAIDs در دوز بالا مي‌توانند ريسك حملي قلبي را زياد كنند.

تا همين چند سال گذشته پژوهشگران معتقد بودند آسپيرين، خطر سرطان را افزايش مي‌دهد و آخرين نتايج مرتبط به اين تاثيرپذيري 5 سال قبل توسط پژوهشگران آمريكايي اعلام شد. اما هم‌اكنون شما و همكارانتان به اين نتيجه رسيده‌ايد كه اين دارو خطر سرطان را كاهش مي‌دهد. دليل اين تفاوت معنادار چيست؟

تا آنجا كه من مي‌دانم آسپيرين هيچ وقت خطر سرطان را افزايش نداده. همان طور كه گفتم آسپيرين شانس توليد سرطان‌هاي مختلف را كم مي‌كند. سوال مهم اين است كه چقدر آسپيرين بايد خورد تا اين ريسك كم شود؟ متاسفانه جواب اين سوال را هنوز هيچ كس نمي‌داند. فقط آمار نشان داده خطر سرطان در گروهي كه از آسپيرين استفاده مي‌كنند كمتر است.

در خبرها اين آسپيرين با عنوان آسپيرين طراحي يا سوپر آسپيرين مطرح شده است. منظور از طراحي شده چيست و در كل چه تغييراتي در فرمول كلي آسپيرين ايجاد كرده‌ايد؟

ما مي‌دانستيم چه تغييراتي در فرمول آسپيرين بايد ايجاد كنيم، در نتيجه اين نوع آسپيرين را در واقع طراحي كرده‌ايم. البته سوپر آسپيرين نامي است كه مطبوعات به اين آسپيرين داده‌اند. هرچند مي‌توان درك كنم چرا آن را با اين عنوان معرفي كرده‌اند، چرا كه در تست‌ها آسپيرين ما از آسپيرين معمولي خيلي با قدرت‌تر بود آن هم بدون عوارضي كه آسپيرين معمولي دارد.

چه خصوصيت ويژه‌اي باعث اثرات ضدسرطاني اين دارو مي‌شود؟

آسپيرين ما (نوش ـ آسپيرين) در متابوليسم خود 3 ماده اسيد سالسيليك، NO و H2S توليد مي‌كند كه هر سه اينها خصوصيات ضد سرطاني دارند.

به طوركلي اين آسپيرين بر چه نوع سرطان‌هايي تاثير مي‌گذارد؟

كشفي: ما اين آسپيرين را در ۱۱ نوع سلول‌هاي سرطاني مختلف كه از ۶ ارگان متفاوت مثل روده بزرگ، سينه، لوزالمعده، ريه، خون و پروستات آزمايش كرديم و در تمام اينها اثر خيلي مثبت ديديم. آسپيرين ما رشد اين سلول‌هاي سرطاني را متوقف كرد و آنها از بين رفتند

ما اين آسپيرين را در ۱۱ نوع سلول‌هاي سرطاني مختلف كه از ۶ ارگان متفاوت مثل روده بزرگ (كولون)، سينه، لوزالمعده (پانكراس)، ريه، خون و پروستات آزمايش كرديم و در تمام اينها اثر خيلي مثبت ديديم. آسپيرين ما رشد اين سلول‌هاي سرطاني را متوقف كرد و اين سلول‌ها از بين رفتند. جالب اين‌كه آسپيرين ما اثر معكوسي بر سلول‌هاي سالم نداشت. در حيوانات (موش آزمايشگاهي) به صورت زينوگراف يعني زيرپوستي، سلول‌هاي سرطاني انسان را تزريق كرديم. آسپيرين ما در طول ۳ هفته توانست رشد اين سلول‌ها را ۸۵ درصد كاهش دهد. ما اول سرطان روده بزرگ (كولون) را تست كرديم و در حال حاضر داريم در حيوانات سرطان‌هاي مختلف را تست مي‌كنيم.

مكانيسم اثرگذاري اين دارو بر سلول‌هاي سرطاني چگونه است؟

مكانيسم كار نوش ـ آسپيرين بر سلول‌هاي سرطاني بسيار است. نوش ـ آسپيرين رد سلول‌هاي سرطاني را كم مي‌كند و چرخه سلولي (cell cycle) را متوقف مي‌كند. در نتيجه سلول‌هاي سرطاني شروع به از بين رفتن مي‌كنند. مكانيسم‌هاي ديگري مثل متوقف كردن NF -kB و wnt ‌/‌b -catenin در رشد خيلي از سرطان‌ها نقش دارند.

آيا استفاده از اين دارو در مقايسه با روش‌هاي درماني مشابه با عوارض كمتري مواجه است؟

چون نوش ـ آسپيرين هنوز در مرحله كلينيكي نيست ما نمي‌توانيم مقايسه‌اي اين چنيني داشته باشيم. هر چند مي‌دانيم داروهايي كه براي شيمي‌درماني استفاده مي‌شوند عوارض خيلي بدي دارند.

جرقه اوليه توليد اين دارو از چه زماني در ذهن شما زده شد و كار ساخت آن را از كي آغاز كرديد؟

من حدود ۱۷ سال است در بخش توليد داروهاي ضد سرطان كار مي‌كنم. به همراه همكارانم تقريبا ۱۲ سال پيش شروع كردم به كار با داروهايي كه NO توليد مي‌كنند. در اين زمينه پيشرفت خوبي داشتيم، ۵ سال پيش با داروهايي كه H2S توليد مي‌كنند هم شروع به كار كرديم و نشان داديم مي‌شود از اينها براي درمان سرطان استفاده كرد. در همان دوران روي داروهاي ضد تورم براي درمان و كنترل سرطان كار مي‌كردم. بنابراين تصميم گرفتم توليد و نحوه تاثير نوش ـ آسپيرين بر سلول‌هاي سرطاني را امتحان كنم.

در حال حاضر توليد اين نوع آسپيرين در چه مرحله‌اي قرار دارد؟

ما هنوز در آزمايشگاه هستيم و در انسان اين نوع آسپيرين را تست نكرده‌ايم. البته تعداد زيادي تست در حيوانات انجام داديم و در تمام اين تست‌ها عملكرد آسپيرين ما خيلي مثبت بوده است.

پيش‌بيني مي‌كنيد اين قرص از چه زماني وارد فاز باليني شود؟

به نظر مي‌رسد براي اين كار به سال‌ها زمان نياز داريم. چرا كه حدود 2 سال ديگر كار داريم تا بتوانيم اين آسپيرين را در انسان‌ها تست كنيم. بعد از اين مرحله شايد چند سال ديگر طول بكشد تا اين آسپيرين آماده شود.

اين آسپيرين بيشتر در مرحله پيشگيري سرطان موثر است يا درمان؟

در تست‌هاي ما بر حيوانات اين آسپيرين در هر دو سناريو موثر بوده است.

غير از سرطان آيا نوش آسپيرين‌ها مي‌توانند در درمان بيماري‌هاي ديگري همچون آلزايمر هم به كار روند؟

اين سوال بسيار جالبي است. من فكر مي‌كنم گروه آسپيرين‌هاي ما در هر بيماري كه بافت‌ها به دليل آن تورم (inflammation) داشته باشد تاثيري مثبت خواهند داشت.

با توجه به اثرپذيري آن فكر مي‌كنيد اين آسپيرين براي چه كساني تجويز شود؟ آيا اين نوع آسپيرين را هم مي‌توان در طيف وسيع و براي افراد مختلف تجويز كرد؟

من اميدوارم آسپيرين ما روزي جايگزين آسپيرين معمولي شود، چون با قدرت‌تر از آسپيرين معمولي است و البته بدون اثرات منفي.

با كمك داروهاي اينچنيني آينده درمان بيماري سرطان را چگونه مي‌بينيد؟

اميدوارم روزي برسد كه بيماري سرطان به كلي از بين برود. روش كار بسيار زياد و مختلف است. مطمئنا درمان ژنتيك و داروهايي كه روي هدف‌هاي بخصوص اثر دارند روش‌هاي درمان را عوض خواهند كرد. البته نبايد فراموش كرد تغذيه درست و چكاپ مرتب در پيشگيري آينده هم از ابتلا به سرطان بسيار كمك‌كننده خواهد بود؛ بنابراين همچنان به سيگار نكشيدن، خوردن ماهي به جاي گوشت قرمز و... توصيه مي‌شود.





تاريخ : پنج شنبه 4 خرداد 1391برچسب:, | | نویسنده : مقدم |