گزارشی از بزرگترین حمله شهاب‌سنگی صد سال اخیر+ تصاویر

شدت انفجار شهاب سنگ 15 متری که روز جمعه 15 فوریه (27 بهمن) در روسیه رخ داد، حتی توسط ابزارهای لرزه‌نگاری نیز ثبت شده‌اند و محققان این حمله شهابی را بزرگترین نمونه در صد سال اخیر عنوان می‌کنند. شهاب سنگ پس از ورود به جو زمین به یک توپ آتشین تبدیل و در آسمان منطقه «چلیابینسک» در 1500 کیلومتری پایتخت روسیه منفجر شد؛ شدت این انفجار باعث شکستن شیشه ها، آسیب جدی به منازل و ساختمان ها و مجروح شدن بیش از یک هزار نفر شد.به گفته «پیتر بروان» مدیر مرکز علوم سیارات و اکتشافات دانشگاه وسترین اونتاریو در کانادا، قطر اولیه شهاب سنگ حدود 15 متر و وزن آن هفت هزار تن برآورد می‌شود.با استفاده از چندین حسگر حساس و فناوری های مختلف، برآورد اولیه از کل انرژی ناشی از انفجار این توپ آتشین معادل 300 کیلوتن TNT‌ است.این رویداد در یک قرن اخیر بی سابقه توصیف شده است و حتی از حادثه تانگوسکا (Tunguska Event)‌ در منطقه سیبری نیز شدیدتر توصیف شده است؛ در این حادثه که در سال 1908 میلادی روی داد، برخورد یک خرده سیارک با پهنای 40 متر منجر به از بین رفتن دو هزار و 137 کیلومتر مربع از جنگل های این منطقه شد.این شهاب سنگ با سرعت 64 هزار و 800 کیلومتر در ساعت، از جو زمین عبور کرده و پس از تبدیل شدن به یک توده آتشین در ساعت 03:20 به وقت گرینویچ (06:50 به وقت تهران) در آسمان منطقه «چلیابینسک» منفجر و به تکه های متعددی تقسیم شد.

تصویر ماهواره ای از لحظه ورود شهاب سنگ به زمین

ماهواره Meteosat-10 آژانس فضایی اروپا نیز تصویر نابی از لحظه ورود شهاب سنگ به زمین تهیه کرده است که دم آتشین آن بوضوح دیده می شود.

انفجاری معادل یک زمین لرزه خفیف

شدت انفجار توپ آتشین در آسمان به حدی بود که حتی روی زمین نیز تأثیر گذاشته و لرزش های شدیدی را ایجاد کرد که توسط ابزارهای لرزه نگاری ثبت شده اند.بر اساس اعلام مرکز لرزه نگاری و ژئوفیزیک آمریکا، شدت این انفجار معادل یک زمین لرزه 2.7 ریشتری بوده است.

بازار داغ مجموعه داران و جویندگان سنگ های فضایی

در حالی که دانشمندان روس بدنبال طبقه بندی و تعیین کلاس این شهاب سنگ هستند و نمونه ای از بقایای آن در اطراف یک دریاچه یخ زده پیدا شده است، شکارچیان سنگ های فضایی و مجموعه داران خود را به منطقه رسانده اند.با توجه به وزن هفت هزار تنی این شهاب سنگ و شدت انفجار، می توان بقایای آن را در سه منطقه مختلف روسیه و حتی بخش هایی از قزاقستان یافت.پروفسور «آلن رابین» متخصص شهاب سنگ در دانشگاه کالیفرنیا خاطر نشان می کند: شهاب سنگ ها در دو گروه فلزی و سنگی هستند که شهاب سنگ های فلزی در مقایسه با نمونه های سنگی از شانس کمتری برای نابود شدن در جو زمین برخوردار هستند.شهاب سنگ های فلزی دارای 90 درصد ترکیبات فلزی و شهاب های سنگی دارای مقدار بسیار ناچیزی فلز هستند.وجود ترکیبات نادر و مواد معدنی در سنگ های فضایی، انگیزه اصلی مجموعه داران و جویندگان محسوب می شود،‌ اما بررسی شهاب سنگ ها و تعیین محل عبور آنها می تواند به محققان در تهیه نقشه دقیقی از منظومه شمسی اولیه کمک کند.

بارش شهابی ارتباطی با عبور سیارک ندارد

حمله شهابی روز جمعه در روسیه با عبور سیارک 45 متری 2012DA14 از کنار زمین همزمان شد؛ با این وجود محققان ناسا تأکید می کنند که این دو پدیده نجومی هیچ ارتباطی با یکدیگر نداشته اند.دکتر «رضا منصوری» استاد نجوم دانشگاه صنعتی شریف نیز در گفت و گو با خبرنگار علمی ایسنا، با رد هرگونه ارتباط بین انفجار شهاب سنگی روسیه و گذر سیارک 2012DA14 از نزدیک زمین، همزمانی این دو اتفاق را امری تصادفی عنوان کرد.سیارک 2012DA14 روز جمعه 15 فوریه (27 بهمن) بدون ایجاد خطر خاصی در فاصله‌ای نزدیک‌تر از ماهواره‌ها، از کنار زمین عبور کرد و هیچ خطری برای زمین ایجاد نکرد؛ اما برخورد احتمالی سیارک‌هایی در این ابعاد می‌توانند انرژی 180 برابر قوی‌تر از بمب اتمی هیروشیما ایجاد کنند.کمیته علوم، فضا و فناوری کنگره آمریکا نیز قصد دارد در چند هفته آینده نشست فوق العاده ای با هدف یافتن مناسب ترین روش ها برای مقابله با تهدیدات اجرام‌ آسمانی نزدیک به زمین (NEOs) برگزار کند؛ توسعه فناوری و تحقیقات در خصوص رهگیری دنباله دارها، شهاب سنگ ها و سیارک های تهدیدکننده زمین از جمله سیارک 2012DA14 اصلی ترین هدف این نشست عنوان شده است.محققان ناسا نیز پیش از این هشدار داده بودند که با وجود توسعه ابزارهای رصدی و فناوری مختلف، سیارک ها، شهاب سنگ ها و دنباله دارها همچنان تهدید جدی برای زمین محسوب شده و روش موثری برای مقابله با این اجرام آسمانی ارائه نشده است.تا ژانویه 2013 میلادی 9 هزار و 534 جرم آسمانی نزدیک به زمین (NEOs) کشف شده اند که شامل 93 دنباله دار و 9 هزار و 441 سیارک نزدیک به زمین بوده و این سیارک ها شامل 742 سیارک گروه Aten، سه هزار و 569 سیارک گروه Amor و پنج هزار و 118 سیارک گروه Apollo هستند.سیارک های نزدیک به زمین، اصلی ترین تهدید برای سیاره زمین محسوب می شوند. تا آگوست 2012 میلادی نزدیک به 848 سیارک با پهنای بیش از یک کیلومتر شناسایی شده اند که از این تعداد 154 سیارک جزو گروه PHAs هستند.سیارک های بالقوه خطرناک (potentially hazardous asteroids) یا به اختصار PHAs باید حداقل در فاصله هفت میلیون کیلومتری با زمین قرار داشته باشند و در صورت عبور از جو و برخورد احتمالی با زمین، باعث آسیب های قابل توجهی خواهند شد.همچنین مطالعه صورت گرفته توسط محققان دانشگاه ساوث‌هامپتون با استفاده از نرم‌افزار NEOimpactor نشان می دهد که 10 کشور چین،‌ اندونزی، هند، ژاپن، آمریکا، فیلیپین، ایتالیا،‌ انگلیس، برزیل و نیجریه در صورت برخورد احتمالی سیارک های عظیم، با خسارات بسیار گسترده ای روبرو خواهند شد.با توجه به وجود تهدید شهاب سنگ ها و سیارک های بالقوه خطرناک برای زمین، گزینه های مختلفی برای مقابله با این اجرام آسمانی مطرح شده است.محققان آزمایشگاه ملی «لوس آلاموس» آمریکا معتقدند، یک انفجار اتمی دقیق می‌تواند زمین را از خطر برخورد سیارک‌های خطرناک نجات دهد؛ با این حال انفجار اتمی عوارض جانبی خطرناکی از جمله بارش هزاران قطعه سنگ کوچک ناشی از متلاشی شدن سیارک در پی خواهد داشت.در شبیه ‌سازی صورت گرفته با استفاده از یک ابررایانه، سیارکی به طول 500 متر با بمب اتمی با قدرت یک مگاتن (50 برابر قوی تر از بمب اتم ناکازاکی) مورد هدف قرار گرفت که منجر به متلاشی شدن کامل سیارک شد.در طرح مشترک ناسا و آژانس فضایی اروپا، دانشمندان قصد دارند با کمک دو فضاپیما، یکی از سیارک های سیستم دوتایی Didymos را هدف قرار دهند. یک فضاپیما با برخورد به سیارک کوچک تر، آن را از مسیر حرکت به سوی زمین منحرف کرده و فضاپیمای دوم نیز این رویداد را رصد می کند.از دیگر گزینه‌های پیشنهادی برای مقابله با برخورد سیارک‌ها با زمین، همراهی فضاپیمای روباتیک با سیارک های بزرگ عنوان شده است؛ در این حالت جاذبه فضاپیما در طول چندین ماه یا سال می‌تواند باعث انحراف در مسیر حرکت سیارک به سوی زمین شود.موسسه تحقیقات هوافضای روسیه نیز بدنبال طراحی و ساخت موشک های مجهز به سلاح هسته‌ای برای مقابله با سیارک های بالقوه خطرناک است.این درحالیست که سیارک Apophis در نزدیکی مدار زمین در حال حرکت بوده و احتمالا تا چند دهه آینده می تواند زمین را مورد تهدید قرار دهد؛ برخورد احتمالی این سیارک برابر یک انفجار بسیار عظیم هزار و 700 مگاتنی خواهد بود، اما منحرف کردن سیارکی در این ابعاد به یک موشک 70 تنی نیاز دارد.