وقتي زمين مي‌نشيند

 

ماه مي ‌سال 2010ميلادي، گودال عميقي در قلب شهر گواتمالا ايجاد شد. با ايجاد اين گودال كه توفان گرمسيري آگاتاكريستي متهم اصلي وقوع آن شناخته شد، يك ساختمان 3 طبقه به داخل زمين فرورفت.عامل اصلي ايجاد چنين گودال‌هايي، نشست ناگهاني زمين است كه در نتيجه شسته شدن خاك در اثر جريان آب‌هاي زيرزميني ايجاد مي‌شود. وقوع توفان‌هاي گرمسيري با راه افتادن سيلاب‌هاي بزرگ و مهيبي همراه است كه منجر به نشست زمين مي‌شود.گاهي پيامد نشست زمين سطحي است و تنها به جابه‌جايي لايه‌هاي آسفالت سطح زمين محدود مي‌شود و گاهي نشست زمين به ايجاد گودال‌هايي به عمق 100 متر منتهي مي‌شود، تصور مي‌شود گودال گواتمالا به قطر 18 و عمق 100‌متر، يكي از عميق‌ترين و بزرگ‌ترين گودال‌هاي ايجاد شده در نتيجه نشست زمين است، اما نشست زمين پديده‌اي جهاني است و برخلاف اين‌كه به‌نظر مي‌رسد گودال گواتمالا يكي از عظيم‌ترين گودال‌هاي ايجاد شده در نتيجه نشست زمين باشد، در مقايسه با گودال‌هايي كه در اثر پديده نشست زمين در ديگر نقاط دنيا ايجاد شده چندان هم بزرگ نيست.براي مثال گودال سارساريناما كه در ونزوئلا ايجاد شد، گودالي به قطر 352 و عمق 314 متر بود كه توانست جنگلي بزرگ يا به عبارتي يك اكوسيستم كامل را در خود جاي دهد. اگرچه هنوز اطلاعاتي درباره زمان دقيق نخستين باري كه اين پديده در سطح زمين به وقوع پيوست، يافت نشده، اما سال1961 گروهي از محققان در حال پرواز موفق به شناسايي نخستين گودال ايجاد شده در سطح زمين شدند.بدون ترديد تغييرات زمين‌شناسي عامل اصلي ايجاد فرورفتگي‌هاي بزرگ و كوچك در سطح زمين است. در مناطقي كه لايه سطحي خاك در برابر آب نفوذپذيري بالايي داشته باشد و در لايه‌هاي زيرين خاك نيز منافذي وجود داشته باشد كه بتواند آب‌هاي سطحي را در خود جذب كند، استحكام زمين كاهش يافته و زمينه مناسبي براي نشست زمين فراهم مي‌شود.با گذشت زمان، آب‌هاي سطحي كه به داخل لايه‌هاي زيرين خاك راه يافته، سنگ‌هاي آهكي كه را در بستر زمين وجود دارد، تحت فرسايش قرار داده و‌ حفره‌اي در دل خاك ايجاد مي‌كند كه لايه‌هاي فوقاني زمين در بالاي اين حفره همچون لايه‌اي محافظ در برابر ريزش لايه‌هاي سطحي به داخل آن عمل مي‌كند. بارش باران‌هاي عظيم و به راه افتادن سيلاب موجب افزايش ميزان رطوبت خاك‌هاي سطحي و سست شدن لايه‌هاي محافظ و ريزش آن به داخل حفره ايجاد شده در دل زمين مي‌شود.به عبارت ديگر در مناطقي كه خاك سستي داشته باشد و در نتيجه نفوذ آب به لايه‌هاي زيرين خاك در اعماق زمين حفره‌اي مخفي ايجاد شده باشد، فرسايش زمين منجر به نشست زمين و ايجاد حفره‌اي عميق خواهد شد. البته عوامل انساني نيز مي‌تواند به‌عنوان عاملي مؤثر در كنار ديگر عوامل زمين شناختي در وقوع چنين حوادث و پيامدهايي تاثيرگذار باشد.




تاريخ : جمعه 6 مرداد 1391برچسب:, | | نویسنده : مقدم |