رايج‌ترين عوامل پيري بافت‌ها كدامند؟ پيري و هزار درد نگفته
پيري به معناي از دست دادن تدريجي توانايي دستگاه‌هاي بدن در برابر شرايط محيطي، افزايش بروز بيماري‌ها و در نهايت وقوع مرگ تعريف شده است. از طرف ديگر پيري در زيست‌شناسي و فيزيولوژي به معني كاهش روند تجزيه و تحليل اطلاعات در سلول و تغييرات تدريجي پاسخ‌هاي تطابقي هومئوستاتيك بدن است. پيرشدن به علت يك تغيير ناگهاني در اعمال فيزيولوژيك بدن نيست بلكه نتيجه تغييرات تدريجي است كه طي سال‌هاي متمادي به وجود مي‌آيد.يري در سلول‌هايي كه تكثير نمي‌شوند مانند سلول‌هاي عضلات و اعصاب بسيار بارزتر است، زيرا در بافتي كه سلول‌هايش قابل تكثيرند، سلول‌هاي جديد به طور دائم توليدشده و محل سلول‌هاي مرده را اشغال مي‌كنند. سلول در جريان رشد و فعاليتش به طور مرتب اطلاعات ژنتيكي از درون خود براي سنتز مواد پروتئيني دريافت مي‌كند. هر عمل يا عاملي كه روند انتقال اين اطلاعات را مختل ‌كند، سبب بروز اختلال در اعمال سلول مي‌شود. اشتباهاتي در رسيدن اطلاعات ژنتيكي مي‌تواند از طرق تشعشع و جهش و غلط‌خواني رمزها و تشكيل پيوند‌هاي شيميايي نابجا و... صورت ‌گيرد.

آثار پيري بر اعمال فيزيولوژيك بدن

بافت ماهيچه‌اي: حدود 30 سالگي كوچك شدن تدريجي حجم عضلات اسكلتي و رفلكس‌هاي عضلات كاهش مي‌يابند. اثر پيري روي عضلات اسكلتي به 2 دليل است:

كاهش كلسيم استخوان: كاهش ميزان كلسيم در خانم‌ها از 30 سالگي شروع مي‌شود و با كاهش غلظت استروژن در سنين 45 ـ 40 سالگي شدت مي‌يابد و در آقايان فقدان كلسيم معمولا بعد از60 سالگي شروع مي‌شود.

كاهش ميزان توليد پروتئين: كه در نهايت باعث عدم تعادل در تركيبات ماتريس استخوان مي‌شود. لذا در افراد پير استخوان‌ها تمايل بيشتري به شكستن دارند و نيز ديرتر جوش مي‌خورند.

پوست: اگرچه پوست مدام پير مي‌شود، اما اثرات بارز آن تا وقتي كه سن به 40 برسد آشكار نيست. تغييرات به دست آمده در پوست عبارتند از: كاهش تعداد فيبرهاي كلاژن و فقدان الاستيسيته فيبرهاي الاستيك و تجمع آنها به صورت توده‌هاي حجيم كه باعث چروك پوست مي‌شود، كاهش تعداد فيبروبلاست‌ها و آتروفي غدد سباسه و افزايش نفوذپذيري و سفت و ضخيم شدن عروق خوني در درم و فقدان چربي زير پوست و كاهش تعداد ملانوسيت‌هاي فعال كه باعث موي خاكستري و پيگمانتاسيون غيرطبيعي پوست مي‌شود. معمولا پوست پير نازك‌تر از پوست جوان است. پوست پير دير خوب مي‌شود و در برابر شرايط مرضي متعدد مانند سرطان پوست و خارش زونا و... حساس‌تر است. قرار گرفتن در برابر اشعه ماوراءبنفش خورشيد به مدت طولاني روند پير شدن پوست را تسريع مي‌كند.

دستگاه تنفس: با پيشرفت سن، راه‌هاي هوايي و بافت‌هاي مجاري هوايي خاصيت الاستيسيته خود را از دست داده و ضخيم مي‌شوند در نتيجه ظرفيت ريوي شش‌ها كاهش يافته و در 70 سالگي به 35 درصد نزول مي‌كند. تغييرات به دست آمده در دستگاه تنفس موجب كاهش اكسيژن خون و كاهش فعاليت ماكروفاژهاي كيسه‌هاي هوايي و تضعيف اثر مژه‌اي مجاري هوايي مي‌شود. بنابراين در سنين پيري افراد به ذات‌الريه، برونشيت، آمفيزم و اختلالات ديگر ريوي حساس‌ترند.

پيرشدن به علت يك تغيير ناگهاني در اعمال فيزيولوژيك بدن نيست 
بلكه نتيجه تغييرات تدريجي است كه 
طي سال‌هاي متمادي به وجود مي‌آيد

دستگاه گردش خون: فقدان قابليت كشش آئورت، كاهش اندازه تار ماهيچه قلب، فقدان تدريجي قدرت انقباض عضله قلب، كاهش برون‌ده خون توسط قلب، كاهش حداكثر ضربان قلب، افزايش پرفشاري خون، افزايش ميزان كلسترول خون با افزايش سن، كاهش ميزان HDL، افزايش شيوع بيماري شريان كرونري، سفت شدن شريان‌ها، تجمع كلسترول در شريان‌ها (بخصوص شريان‌هاي مغز) در 80 سالگي، كاهش 20 درصدي جريان خون مغزي و كاهش 50 درصدي جريان خون كليوي همان فرد نسبت به سن 30 سالگي ازجمله تغييرات در دستگاه مزبور است.

دستگاه گوارش: كاهش مكانيسم‌هاي ترشحي، حركات ماهيچه‌هاي دستگاه گوارش، فقدان قدرت بافت ماهيچه‌اي و ساختمان‌هاي كمكي آن، تغيير دررهايي هورمون‌ها، كاهش پاسخ به حس‌هاي داخلي و حس درد ازجمله تغييرات اين دستگاه است. تغييرات خاصي مانند كاهش حساسيت به تحريكات دهاني، فقدان حس چشايي، فتق، سرطان مري، ورم معده، زخم معده و سرطان معده رخ مي‌دهد. زخم‌هاي روده‌اي، آپانديسيت، سوءجذب و سوءهضم از تغييرات روده كوچك و يبوست، سرطان راست روده و هموروئيد نيز از تغييرات روده بزرگ هستند.بروز مشكلات در عمل بلع با افزايش سن به عنوان يك مساله عمده در افراد مسن مطرح است. مطالعات راديولوژيكي در گروه 56 نفره از بيماران بدون علامت با ميانگين نسبي 83 سال نشان داد فقط 16 درصد افراد داراي الگوي طبيعي بلع بوده‌اند در 63 درصد موارد ناهنجاري‌هايي از قبيل اشكال در كنترل و تحويل توده بلعيده شده به دنبال عمل بلع مشاهده شده است.ناهنجاري ساختاري كه قادر به ايجاد اشكال در بلع است شامل سرطان، باريك‌شدگي و ايجاد ساك‌هايي در جداره مري مي‌شود. حجم كل ترشح معده‌اي در 24 ساعت به ميزان خارج از تصوري بالاست؛ با توجه به نتايج حاصل از تجربيات پژوهشگران، جمعا حداقل 3 ليتر و حداكثر 5/4 ليتر است. بايد توجه داشت كه تمام اين مطالعات در نزد اشخاص جوان (30 ـ 20 سال) كه در سلامت كامل بوده‌اند، انجام شده است. اين مقادير پس از60 سالگي كاهش مي‌يابند.هميشه فرض بر اين بوده است كه ترشح اسيد معده با افزايش سن كاهش مي‌يابد. ولي به نظر مي‌رسد اين فرض صحيح نيست. يك گروه از افراد سالم با ميانگين سن 51 سال (سنين محدوده 44 تا 71 سال) توليد اسيد پايه بيشتري نسبت به گروه با ميانگين 33 سال (سنين محدوده 42 ـ 23 سال) نشان دادند. افزايش وابسته به سن در ترشح اسيد معده در مردان بيش از زنان بوده و ارتباطي به قد و وزن بدن، سطح بدن، جرم عاري از چربي بدن يا شيوع افزايش يافته عفونت هليكوباكترپيلوري ندارد.

متابوليسم دارو: در انسان اگر پذيرفته شده است كه با افزايش سن، ظرفيت تام حذف دارو كاهش مي‌يابد، اما شواهد مبني بر اين كه اين پديده مربوط به تضعيف متابوليسم دارو باشد موجود نيست. كاهش ظاهري دفع دارو‌ها در افراد مسن مي‌تواند مربوط به كاهش توده فعال كبدي، كاهش جريان خون كبدي و تغيير در اتصال پروتئيني داروها باشد. بنابراين ارتباط كاهش متابوليسم داروها با سن، هنوز يك حقيقت پذيرفته شده نيست.

دستگاه عصبي: يكي از اثرات بارز پيري بر دستگاه عصبي از بين رفتن نورون‌هاست بنابراين ظرفيت و توانايي ارسال امواج عصبي از مغز به محيط بدن و عكس آن كاهش مي‌يابد و تغييرات حاصل به اين شرح است:

كاهش سرعت هدايت امواج عصبي، كاهش اعمال حركتي ارادي و افزايش زمان رفلكس ماهيچه‌هاي اسكلتي، اختلال شنوايي مربوط به پيري (PRESBYCUSIS)‌ ناشي از تغييرات در ساختارهاي مهم گوش داخلي.

دستگاه توليدمثل: در مردان كاهش توليد تستوسترون، كاهش قدرت عضلاني، كاهش ميل جنسي حاصل مي‌شود. در خانم‌ها توليد پروژسترون و استروژن‌ها كاهش مي‌يابد. سرطان رحم در سن 65 سالگي به اوج خود مي‌رسد و سرطان پستان علل عمده مرگ بين خانم‌هاي 40 تا 60 سال است. تغييرات بافتي عمده در دستگاه توليدمثل و پديده يائسگي از بارزترين نشانه‌هاي پيري در خانم‌ها محسوب مي‌شود. در سنين سالخوردگي و غالبا بعد از 70 سالگي ممكن است علائمي مشابه به يائسگي زنان در مردها بروز كند.

دستگاه ادراري: قابليت اعمال كليوي با افزايش سن كاهش مي‌يابد و در سن 70 مكانيسم فيلتراسيون به نصف مقدار خود در 40 سالگي مي‌رسد. تكرر ادرار و عفونت‌هاي مجاري ادرار 2 مشكل عمده در افراد پير است. ضايعات ديگر شامل فزوني ادرار و هماتوري است. چنانچه در افراد پير تعادل آب و تشنگي تغيير يابد، آنها بيشتر به دهيدراتاسيون حساس مي‌شوند. سرطان پروستات نيز از شايع‌ترين بيماري‌ها در مردان مسن به شمار مي‌رود.

ساختار بدن: حوالي 60 سالگي ميانگين وزن بدن به حداكثر مقدار خود مي‌رسد، به طوري كه وزن بدن مردان 25 درصد و زنان 18 درصد اضافه مي‌شود. سهم بافت چربي از اين افزايش بيشتر است. برعكس، توده عضلاني در هر دو جنس (مردها بيشتر) كاهش پيدا مي‌كند. بعد از 60 سالگي بتدريج از وزن بدن كاسته مي‌شود به طوري كه بعد از 3 دهه به وزن دوران جواني برمي‌گردد. همچنين توده عضلاني بدن و عمدتا عضلات دست و پا تا 40 درصد كاهش مي‌يابد. كليه‌ها، كبد، طحال، مغز و استخوان نيز كوچك‌تر مي‌شود. چربي داخل شكمي و احشائي افزايش و چربي زير جلدي ران، ساق و بازو كاهش پيدا مي‌كند. سرعت متابوليسم پايه، بازده قلبي و تحمل بدن نسبت به گلوكزبا افزايش سن كاهش پيدا مي‌كند، در واقع سالخوردگي با افزايش مقاومت به انسولين همراه است.

 





تاريخ : جمعه 2 تير 1391برچسب:, | | نویسنده : مقدم |