مریخ در هزاره‌ی جدید ما را شگفت‌زده کرده است. تقریبا از زمانی که ستاره‌شناسان برای نخستین بار تلسکوپ‌هایشان را روی این سیاره‌ی درخشان در آسمان تاریک متمرکز ساخته‌اند، بشر همواره در حال تصور زندگی روی آن سیاره بوده است. بر خلاف همسایه‌ی دیگر سیاره‌ی ما، زهره که غالبا در هاله‌ای از ابهام و سؤالات بی‌شمار قرار دارد، سیاره‌ی سرخ همواره ما را به انجام کاوش و پیش‌بینی‌هایی درباره خود وسوسه کرده است. در سال‌های دهه‌ی ۱۹۶۰ میلادی، ایالات متحده و شوروی سابق و بعدها کشورهای روسیه و ژاپن، فضاپیماهایی برای فرود روی مریخ یا برای قرار گرفتن در مدار این سیاره رهسپار آسمان کرده‌اند.

مأموریت‌های موفقیت‌آمیز در مسیر دستیابی به مریخ و از جمله نخستین مأموریت موفقیت‌آمیز که در سال ۱۹۶۴ و توسط آمریکا انجام شد و به نام مأموریت مارینر ۴ شناخته می‌شود، داده‌هایی بسیار ارزشمند و همین‌طور سؤالات پرشمار  جدیدی پیش روی دانشمندان قرار داده‌اند. آن داده‌های اولیه، در سال‌های اخیر زمینه‌ی توسعه‌ و پرتاب فضاپیماهایی از قبیل فرودگر مریخ فونیکس، مریخ‌پیمای کیوریاسیتی و همین‌طور مدارگرد مریخی رکونیسانس را فراهم کرده‌اند و این  کاوشگرها با شتاب خیره‌کننده‌ای به سیاره‌ی سرخ رسیده‌اند. به نظر می‌رسد عصر طلایی در کاوش‌های مریخی آغاز شده است.

آموخته‌های ما در مورد سیاره‌ی چهارم منظومه‌ی شمسی در طی مأموریت‌های ما در راستای قرارگیری در مدار و همچنین فرود روی آن و نمونه‌برداری از محتویات روی آن به‌طور خلاصه به این شرح است: مریخ سرد، غبارآلود و خشک است؛ اما به نظر می‌رسد که همیشه به آن صورت نبوده است. داده‌های کافی برای اشاره به این نکته وجود دارد که آب به‌صورت مایع در زمان‌های گذشته روی این سیاره جریان داشته و به شکل دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و اقیانوس‌هایی سطح مریخ را  پوشانده بوده است. ردپاهایی از وجود متان نیز در اتمسفر مریخ آشکار شده است؛ ولی هنوز منشأ دقیق آن مشخص نیست. بیشتر متان موجود روی زمین توسط ارگانیزم‌های زنده‌ای همچون گاوها تولید شده است و وجود این گاز در اتمسفر مریخ می‌تواند نشانه‌ای برای امکان وجود حیات روی این سیاره به شمار رود. در طرف دیگر باید در نظر داشته باشیم که گاز متان می‌تواند سرمنشأ غیر زیستی هم داشته باشند و برای نمونه‌ای از این احتمال می‌توانیم به آتشفشان‌های مریخ اشاره کنیم.

ما اکنون از یک نکته مطمئن هستیم؛ اینکه انسان‌ها حداقل تا چند سال آینده روی این سیاره پا نخواهند گذاشت و پیش از اینکه بشر پا به مریخ بگذارد، انواع گوناگونی از ربات‌های مریخ‌پیما با روش‌های گوناگون به این سیاره ارسال خواهند شد و مأموریت‌های مورد نظر را انجام خواهند داد. شاید بهترین کار برای انجام کاوش در مورد مریخ برای ما انسان‌های عادی این باشد که در مورد آن مطالعه کنیم. این کاری است که با خواندن این مقاله در حال انجامش هستیم! مریخ چگونه تشکیل شده است؟ آب‌وهوای مریخ واقعا به چه شکل است؟ و مهم‌تر از آن این پرسش که آیا واقعا زمانی روی مریخ حیات وجود داشته است؟ در ادامه‌ی گزارش به جواب همه‌ی این سؤال‌ها خواهیم رسید.

تاریخ مریخ

همان‌طور که از تصویر فوق برمی‌آید، سیاره‌ی سرخ حتی با بهترین تلسکوپ‌های نزدیک زمین نیز دارای شاخصه‌های قابل تمییز بسیار اندکی است. نقاط تاریک و روشنی روی آن دیده می‌شود و همچنین می‌توانیم کلاهک‌های یخی قطبی را در آن ببینیم. اما مطمئنا هیچ‌کدام از این شاخصه‌ها به‌قدری شفاف نیست که با مشاهدات به‌دست‌آمده از یک مدارگرد پیرامون مریخ برابری کند. از این‌رو ما می‌توانیم به ستاره‌شناسان گذشته به خاطر برخی حدس‌های نادرست یا آب و تاب دادن‌ بی‌مورد به مشاهدات خود در آن زمان حق بدهیم. در واقع مطالعه و جستجو به دنبال مریخ برای دانشمندان سال‌های دور با آنچه ما امروز می‌بینیم خیلی متفاوت بوده است.

در سال ۱۸۷۷، جیووانی شیاپارلی ستاره‌شناس ایتالیایی خود را به‌عنوان اولین فردی در تاریخ مطرح کرد که توانسته است نقشه‌ای از مریخ بکشد. طرح اولیه‌ی او شامل مجموعه‌ای از کانال‌ها بود که او آن‌ها را Canali می‌نامید. در سال ۱۹۱۰، ستاره‌شناس آمریکایی به نام پرسیوال لووِل مشاهداتی در مورد مریخ انجام داد و کتابی درباره‌ی این سیاره نوشت. لوول در کتاب خود به تشریح مریخ پرداخته و از آن به‌عنوان یک سیاره‌ی در حال مرگ یاد کرده بود که تمدن‌هایی روی آن در  روزگاران گذشته شبکه‌ی گسترده‌ای از کانال‌ها را برای توزیع آب از نواحی قطبی سیاره به نوارهای قابل کشت گیاهی در سواحل این کانال‌ها حفر کرده‌اند.

با اینکه کتاب لوول در آن زمان توانست تصورات عامه را به‌نوعی تحت تأثیر قرار دهد؛ اما جامعه‌ی علمی در آن زمان به‌طور مختصر و مفید آن را نادیده گرفت، زیرا مشاهدات وی مورد تأیید قرار نگرفته بود. با این وجود، نوشته‌های لوول در مورد مریخ باعث تشویق و تهییج نسل‌های بعدی نویسنده‌های داستان‌های علمی-تخیلی شد. ادگار رایس بوروز که به  خاطر داستان تارزان معروف است، چندین کتاب در مورد تمدن‌های مریخی نوشت که از میان آن‌ها می‌توانیم به نام‌هایی چون پرنسس مریخ، خدایان مریخ و خدایگان جنگ مریخ اشاره کنیم. اچ. جی. ولز نیز کتاب معروف جنگ دنیاها را درباره‌ی مهاجمانی از مریخ به رشته‌ی تحریر درآورد.

هالیوود هم در آن مقطع زمانی بیکار ننشست. آن‌ها تخیلات عموم مردم را با ساخت چندین فیلم مرتبط با مریخ از قبیلسیاره‌ی سرخ خشمگین، مهاجمانی از مریخ و فیلم‌های مؤخرتر مأموریت به مریخ و مارشن، کاملا با سیاره‌ی سرخ گره  زده‌اند.

با این حال در سال‌های دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی، مأموریت‌های مارینر، مارس و وایکینگ برای کاوش مریخ آغاز شدند و تصاویری به زمین مخابره کردند که کاملا با آنچه لوول و جانشینان وی در دنیای داستان‌نویسی در کتاب‌های خود توصیف کرده بودند، مغایرت داشتند. این تصاویر در طی پروازهای پیرامون مریخ و همچنین فرودهای کاوشگر وایکینگ گرفته شده بودند و نشان می‌دادند که مریخ یک دنیای خشک، برهوت و عاری از حیات و همچنین به خاطر توفان‌های شنی که در آن روی می‌دهد و روی بخش اعظمی از سیاره تأثیر می‌گذارد، دارای آب‌وهوایی بسیار متغیر  است. بنابراین با داشتن هزاران تصویر مختلف به‌عنوان شواهد مستدل ثابت شد که مریخ یک بیابان بی‌آب و آکنده از سنگ‌ها و گرداله‌ها است و هیچ خبری از موجودات مریخی یا گیاهان روی این سیاره وجود ندارد.

در عصر حاضر ما توانسته‌ایم به‌طور گسترده‌ای نقشه‌ی این سیاره را با پیماینده‌های Mars Global Surveyor تهیه کنیم  و همچنین کاوشگرهایی به سطح آن فرستاده‌ایم تا از نمونه‌های گوناگون خاک آن انتخاب کنند و از طرفی مدارگردهایی برای مشاهده‌ی بهتر این سیاره از فضای نزدیکش راهی مریخ کرده‌ایم. این در حالی است که همواره مأموریت‌های جدیدی نیز در دست طرح‌ریزی هستند. ناسا و آژانس فضایی اروپا با هم در زمینه‌ی ادامه‌ی کاوش‌های رباتیک و در صورت امکان، کاوش‌های مبتنی بر حضور انسان در این سیاره توافق کرده‌اند.
سرچشمه‌ پیدایش مریخ تا به اینجا مأموریت‌های مریخ دانشمندان را قادر ساخته‌اند که تئوری‌های در مورد طریقه‌ی شکل‌گیری سیاره‌ی سرخ وضع کنند و این داستان‌ها می‌توانند دستمایه‌ی ساخت یک فیلم واقعا خوب شوند! در ادامه‌ی مقاله پی خواهیم برد که برخوردهای رخ‌داده در منظومه‌ی خورشیدی به چه طریقی باعث تشکیل همسایه‌ی کناری زمین شده است.

شوربختانه تابه‌حال هیچ زمین‌شناسی روی مریخ پا نگذاشته است. از این‌رو بهترین اطلاعاتی که ما در مورد شکل‌گیری این سیاره در حدود ۴.۶ میلیارد سال پیش داریم، همگی از مدارگردها و فرودگرها و همچنین شهاب‌سنگ‌های فرودآمده از سوی مریخ روی زمین و مقایسه‌های انجام‌گرفته میان این سیاره با سایر همتایان خود (عطارد، زهره، زمین و قمر زمین  یعنی کره‌ی ماه) به دست آمده‌اند. تئوری مورد قبول اخیر در مورد تشکیل مریخ بدین شرح است:

۱. کره‌ی مریخ در اثر همفشرده شدن یا به هم پیوسته شدن اجرام کوچک در زمان‌های اولیه‌ی تشکیل منظومه‌ی  شمسی ایجاد شده است.

۲. با این حال و برخلاف زمین و زهره، کره‌ی مریخ توانسته است روند تشکیل خود را طی ۲ تا ۴ میلیون سال به اتمام برساند و هرگز بیشتر از مرحله‌ی جنین سیاره‌ای فراتر نرفته است.

۳. این احتمال وجود داشته است که واپاشی آلومینیم ۲۶ باعث تبدیل این سیاره به یک اقیانوس از مواد مذاب شده  باشد.

۴. پس از سرد شدن این اقیانوس، دوره‌هایی از بمباران‌های شدید شهابی روی این سیاره وجود داشته است.

۵. گوشته‌ی داغ سیاره توانسته است از این مراحل عبور کند و در ادامه منجر به بالا آمدن برخی از بخش‌های پوسته‌ی آن شده است.

۶. یک یا تعداد بیشتری از دوره‌های فعالیت‌های آتشفشانی سریع و جریان‌های مواد مذاب آتشفشانی نیز در ادامه‌ی آن مرحله اتفاق افتاده است.

۷. در نهایت سیاره سردتر و اتمسفر آن نازک‌تر شده است.

بیایید به تمامی این مراحل نگاه دقیق‌تری داشته باشیم:

مریخ در اثر همشفردگی اشیاء و اجرام کوچک منظومه‌ی خورشیدی تشکیل شده و این روند حدود ۲ تا ۴ میلیون سال به طول انجامیده است. مریخ در ادامه رشد یافته و باعث توسعه‌ی یک میدان گرانشی بزرگ‌تر شده است و همین امر باعث  جذب اشیاء بیشتر به این مجموعه شده است. این اشیاء فضایی می‌توانسته‌اند روی مریخ سقوط کنند و با برخورد به آن، باعث تولید گرما شوند. برخی از مدل‌ها هم پیشنهاد می‌کنند که چنین گرمایی نمی‌توانسته برای به وجود آوردن چنان مریخ داغی در آن دوران کافی بوده باشد؛ بنابراین به‌جای آن فرض، گفته می‌شود از آنجایی که سیاره به‌سرعت تشکیل شده است، این امکان وجود داشته که مقدار کافی از نوکلید آلومینیم ۲۶ را بلعیده باشد.

آلومینیم ۲۶ ماده‌ای با نیمه‌عمر ۷۱۷ هزار سال است و در آن زمان در اثر واپاشی رادیواکتیو به حالت مذاب درآمده است. مواد مذاب رفته‌رفته خود را در سه لایه‌ی هسته، گوشته و پوسته (همانند کره‌ی زمین) شکل داده‌اند. گازهای منتشرشده در اثر فرایند سرد شدن تدریجی سیاره، باعث شکل گرفتن یک اتمسفر اولیه روی این سیاره شده است.

اما مریخ نتوانسته است به‌مانند یک سیاره‌ی تازه‌ شکل‌گرفته در آن دوران پرالتهاب منظومه‌ی شمسی، مهلت استراحت و رسیدن به ثبات پیدا کند. این سیاره دستخوش بمباران‌های شهاب‌سنگی در بخش‌های داخلی‌تر منظومه‌ی شمسی قرار گرفته است. این بمباران‌ها باعث ایجاد گودال‌ها و فرورفتگی‌هایی در سراسر سیاره‌ی سرخ شده است؛ یکی از این گودال‌ها همان گودال ۲۳۰۰ کیلومتری عریضی است که به نام هلاس پلانیتیا نام‌گذاری شده و در نیمکره‌ی جنوبی این سیاره جای  گرفته است. برخی از زمین‌شناسان بر این باورند که یک برخورد عظیم در آنجا روی داده و باعث نازک‌تر شدن پوسته‌ی نیمکره‌ی شمالی شده است. باید توجه داشته باشیم که چنین برخوردهایی به‌طور هم‌زمان در سیاره‌ی خودمان  و همین‌طور روی کره‌ی ماه نیز رخ می‌داده است. وجه تمایز در این است که گودال‌های ایجادشده روی زمین در اثر بادها وجریان‌های آب از میان رفته‌اند. اما آثار آن برخوردها در دوره‌ی فعلی نیز روی ماه کاملا مشهود است.

حال مریخ را به‌صورت یک تخم مرغ نرم و آب‌پز تصور کنید. با سردتر شدن پوسته، بخش داخلی آن کماکان داغ می‌ماند. اگر پوسته در برخی از نقاط ضعیف باشد،  تخم مرغ می‌شکند و زرده‌ی آن به بیرون سرازیر خواهد شد. همین اتفاق در مریخ و در مورد ناحیه‌ای موسوم به تارسیس روی داده است. این ناحیه در واقع یک بخش قاره مانند در نیمکره‌ی جنوبی  است. گوشته‌ی داغ در آنجا بیرون زده و باعث برآمده شدن پوسته و در ادامه، ترک برداشتن سطوح نگه‌دارنده‌ی مواد مذاب آتشفشانی شده و باعث شکل گرفتن شبکه‌ای از دره‌ها به نام والس مارینریس شده است. در برخی نقاط دیگر، گوشته باعث برآمده شدن پوسته و مرتفع‌تر شدن برخی نواحی و ایجاد آتشفشان‌های بسیاری از قبیل اولیمپوس مانز شده است.

در طی این دوره، فوران‌های آتشفشانی گسترده‌ای رخ داده است. گدازه‌ها از آتشفشان‌ها جریان یافته و فرورفتگی‌ها را پر کرده‌اند. این فوران‌های منجر به آزاد شدن گازهایی شده‌اند که باعث ایجاد یک اتمسفر ضخیم در مریخ شده است؛ اتمسفری که توانایی پشتیبانی از حضور آب به‌صورت مایع را روی خود داشته است. بنابراین امکانش وجود دارد که پس آن رویدادهایی از باران، سیل و فرسایش شکل گرفته باشند. فرسایش نیز باعث ایجاد سنگ‌های رسوبی واقع در  فرورفتگی‌ها و دشت‌های مریخ و منجر به شکل‌گیری کانال‌هایی در میان صخره‌ها شده است. احتمالا در طی تاریخ مریخ بیش از یک بار در دوره‌های فوران‌های آتشفشانی وجود داشته است؛ اما به هر سوی این آتشفشان‌ها کم‌کم از فعالیت و فوران بازایستاده‌اند.

برآمدگی‌هایی که سبب بالا‌آمدگی‌های پوسته‌ی مریخ شده بودند و همچنین فعالیت‌های آتشفشانی باعث آزاد شدن مقادیر عظیمی از حرارت از داخل مریخ شده است. از آنجایی که کره‌ی مریخ به اندازه‌ی زمین بزرگ نیست، سریع‌تر سرد شده و در نتیجه دمای سطح آن نیز افت کرده است. با سرد شدن سطح سیاره، آب و دی‌اکسید کربن موجود در اتمسفر  آن نیز شروع به یخ بستن و سقوط روی سطح این سیاره در مقادیری بسیار عظیم کرده‌اند. چنین فرایند انجمادی موجب حذف و خروج مقادیری بسیار زیادی از گازها از اتمسفر سیاره و در نتیجه نازک‌تر شدن آن شده است. در کنار این، تمامی آب موجود در سطح سیاره منجمد و باعث ایجاد یخبندان‌های دائمی روی مریخ شده‌اند. فوران‌های گاهوار آتشفشانی نیز می‌توانسته‌اند گرمای بیشتری آزاد کنند که منجر به ذوب شدن یخ‌ها و شاید هم ایجاد سیلاب‌هایی روی مریخ شود. همین سیل‌ها باعث فرسایش کانال‌ها و حمل بیشتر مواد آن‌ها به سمت دشت‌های پیرامون بوده است.

در مورد بقیه‌ی اتمسفر مریخ هم می‌توان چنین احتمال داد که تحت تأثیر بادهای خورشیدی از هم فروپاشیده است. میدان مغناطیسی، زمین ما را از چنین تأثیرات سهمگینی مصون نگه می‌دارد؛ اما میدان مغناطیسی مشابهی که برای مریخ هم تشکیل شده بوده، در زمانی حدود ۴ میلیارد سال پیش از کار افتاده است و علت آن احتمالا دنباله‌ای از برخوردهای سیارک‌های ثقیل بوده که موجب از میان رفتن اختلاف (گرادیان) دمایی شده که باعث توان‌بخشی به پویایی الکترودینامیکی سیاره می‌شود.

با اینکه تئوری تشریح شده در اینجا را به‌عنوان آخرین و بهترین تئوری در مورد تشکیل مریخ پذیرفته‌اند؛ اما داده‌های بیشتری برای پشتیبانی کامل و علمی از برخی بخش‌های آن نیاز است.

ادامه دارد...

گاهی اوقات بهتر است به‌جای اختصاص دادن بودجه‌ای متوسط برای خرید کامپیوتری میان‌رده و جدید، به فکر ارتقاء سیستم فعلی‌ خود باشید. با این کار می‌توانید با صرف هزینه‌ای به‌مراتب کمتر، هم یک کامپیوتر قابل قبول داشته باشید و هم از تولید زباله‌های الکترونیکی جدید جلوگیری کنید.

اگر سیستم شما دچار کندی سرعت شده است و جواب‌گوی نیاز‌هایتان نیست؛ احتمال دارد منشأ این کندی، سرعت حافظه‌ی رم کامپیوتر باشد. در این صورت وقت بازنشسته کردن رم‌های سیستم فرارسیده است. حال این سؤال پیش می‌آید که هنگام خرید رم جدید، کدام گزینه را در اولویت قرار دهیم؛ خرید رم‌هایی با سرعت بیشتر یا تجهیز سیستم به رم‌هایی با ظرفیت بیشتر؟ پاسخ به این سؤال آن‌طور که به نظر می‌رسد آسان نیست. 

قبل از شروع بد نیست با حافظه‌ی RAM و کاربرد آن در کامپیوتر بیشتر آشنا شویم.

چرا به رم نیاز داریم

میزان ظرفیت حافظه‌ی رم باید به‌اندازه‌ای باشد که سیستم شما بتواند از پس نیازهای معمول روزمره برآید. به‌طور خلاصه، رم مانند یک حافظه کوتاه‌مدت است که پردازنده از آن به‌عنوان محلی برای ذخیره و بازخوانی سریع داده‌ها استفاده می‌کند. استفاده از حافظه‌ی رم باعث می‌شود سیستم به درخواست‌های شما در همان لحظه پاسخ بدهد و کندی در سرعت سیستم احساس نکنید. میزان تأخیر در اجرای دستورات حتی در حد چند ثانیه، باعث خواهد شد احساس کنید رایانه شما قدیمی و کند شده است.

اگر کامپیوتر در اجرای برنامه‌ی دلخواه‌ تعلل می‌کند و باعث کلافگی‌ می‌شود، احتمالا به رم بیشتری نیاز دارد. کندی و تأخیر در اجرای دستورات به این معنی است که کامپیوتر شما سعی در تخلیه‌ی وظایف (Tasks) از حافظه‌ی رم به حافظه‌ی اصلی (HDD یا SSD) دارد. درست است که حافظه اصلی دارای ظرفیت زیادی است، اما نسبت به رم سرعت بسیار کمتری دارد.

اگر از سیستمی قدیمی استفاده می‌کنید، احتمالا رم‌های قدیمی و ضعیفی دارید که جواب‌گوی نیازهای امروزی نیستند. حتی اگر لپ‌تاپ نسبتا جدیدی استفاده می‌کنید، اگر دستگاه شخصی شما ارزان‌قیمت باشد، احتمالا باز هم دچار کمبود فضای رم خواهید شد. لپ‌تاپ‌ها و کامپیوترها همیشه در ابتدا بسیار سریع هستند و رفتاری قابل قبول دارند؛ اما به‌مرور زمان سرعت آن‌ها کند می‌شود. کندی سرعت کامپیوتر پس از چندین سال به معنای استهلاک قطعات سخت‌افزاری آن نیست؛ بلکه این پیشرفت روزافزون نرم‌افزارها است که نیاز آن‌ها به فضای رم را افزایش و سرعت کلی سیستم را کاهش می‌دهد.

تفاوت میان ظرفیت و سرعت رم

سیستم‌های کامپیوتری برای اجرای مناسب و روان نرم‌افزارها، به میزانی حداقلی از حافظه‌ی رم نیاز دارند. با افزایش این میزان حداقلی رم، سرعت سیستم به‌ طرز محسوسی افزایش پیدا خواهد کرد. اما تا چه حد می‌توان حجم رم را اضافه کرد و همچنان متوجه افزایش سرعت سیستم شد؟

هنگام افزایش رم، معمولا به نقطه‌ای خواهید رسید که اضافه کردن رم بیشتر به کامپیوتر، دردی از شما دوا نخواهد کرد. اینجا است که استفاده از رم «سریع‌تر»، به‌مراتب تأثیرگذارتر از رم«حجیم‌تر» خواهد بود.

هنگام انتخاب رم بر اساس سرعت، به دو فاکتور مهم باید توجه داشته باشید. نخستین عامل مؤثر بر سرعت «فرکانس» است که بر حجم داده‌های خروجی و ورودی به رم تأثیر می‌گذارد و با مگاهرتز (MHz) نشان‌ داده‌ می‌شود. پس رمی با فرکانسِ بالاتر، حجم بالاتری از اطلاعات را در بازه‌ی زمانی مشخص منتقل می‌کند و درنتیجه سریع‌تر خواهد بود. دومین عامل تأثیرگذار بر سرعت رم، میزان «تأخیر» (Latencyy) آن است که  به بازه زمانی بین درخواست شما و پاسخ سیستم گفته می‌شود. هرچه میزان تأخیر رم کمتر باشد، سرعت آن بالاتر خواهد‌ بود. هنگامی که سیستم شما میزان کافی رم در اختیار دارد، می‌توانید با استفاده از رم‌هایی با فرکانس بالاتر و تأخیر کمتر، بدون اضافه کردن حجم بیشتری از رم، نتیجه‌ی بهتری بگیرید. میزان تفاوتی که در سرعت سیستم حس می‌کنید به علل مختلفی وابسته است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

ظرفیت و سرعت رم مورد نیاز 

معمولا تنها در صورتی به حجم زیادی از رم احتیاج دارید که به‌نوعی با ویرایش حرفه‌ای فیلم و صوت سر و کار داشته باشید. حتی در چنین کاربردهایی نیز داشتن ۸ تا ۱۶ گیگابایت رم کافی خواهد بود. با استفاده از این میزان رم به‌راحتی می‌توان چندین نرم‌افزار حرفه‌ای را به‌صورت هم‌زمان اجرا کرد و علاوه بر آن، تا چندین سال از ارتقاء رم بی‌نیاز خواهید بود.

اگر گیمر هستید، استفاده از ۱۶ گیگابایت رم ممکن است در برخی بازی‌ها به نفعتان تمام شود؛ اما در حال حاضر اکثر بازی‌های جدید را با ۸ گیگابایت رم نیز می‌توان اجرا کرد. استفاده از ۳۲ گیگابایت رم برای گیمینگ تغییر محسوسی در نحوه‌ی اجرای بازی ایجاد نخواهد کرد. بهتر است به جای استفاده از این حجم از رم، از رم‌هایی با سرعت بالاتر استفاده کنید.

موقع خرید رم حتما به این نکته توجه کنید که سرعت رم‌های جدید، باید با سرعت مادربرد فعلی‌تان سازگار باشد. برای مثال مادربردی با شکاف‌های رم ۱۳۳۳ مگاهرتزی، فرکانس رم‌های ۲۰۰۰ مگاهرتزی را به همان ۱۳۳۳ مگاهرتز محدود خواهد کرد.

با توجه به آنچه گفته شد، اکثر کاربران حتی در صورت استفاده از کامپیوتر برای مقاصدی که به رم زیادی احتیاج دارند (مانند ویرایش فیلم یا بازی) به‌ندرت به بیش از ۱۶ گیگابایت رم نیاز پیدا خواهند کرد. البته مواردی نیز وجود دارند که به استفاده از ۳۲ یا ۶۴ گیگابایت رم در سیستم نیاز پیدا می‌شود؛ اما اگر کارتان مدیریت سرور نیست، احتمالا با چنین مواردی مواجه نخواهید شد.

چگونگی ارتقاء RAM

پیش از هر چیز، از نوع و سرعت رم‌های پشتیبانی شده توسط مادربورد خود مطمئن شوید. سپس در نظر داشته باشید که میزان رم استفاده‌شده در سیستم، به نوع و تعداد شکاف‌های رم مادربورد بستگی دارد. برای مثال، از آنجایی که رم‌های DDR2 به ماژول‌های ۴ گیگابایتی محدود می‌شوند و با توجه به استفاده از تنها ۴ اسلات رم در اکثر مادربوردهای میان‌رده، در چنین سیستم‌هایی توانایی استفاده از حداکثر ۱۶ گیگابایت رم (۴ ماژول ۴ گیگابایتی) خواهید داشت.

اما در صورت استفاده از رم‌های DDR3 (که حداکثر ظرفیت ماژول‌های آن‌ها ۸ گیگابایت است) به همراه مادربوردی با ۸ اسلات رم، می‌توانید ظرفیت رم کامپیوتر خود را تا ۶۴ گیگابایت (با استفاده از ۸ ماژول ۸ گیگابایتی) افزایش دهید. البته با توجه به آنچه در بالا گفته شد، استفاده از این میزان رم توصیه نمی‌شود.

همچنین توجه داشته باشید که در مادربوردهای دوکاناله (Dual Channel)، بهتر است به‌جای استفاده از یک ماژول حجیم به‌تنهایی، از چندین ماژول کم‌حجم در کنار یکدیگر استفاده کنید. برای مثال، بهتر است به‌جای استفاده از یک ماژول ۱۶ گیگابایتی رم DDR4، از دو ماژول ۸ گیگابایتی از همان رم در کنار یکدیگر استفاده کنید.

هنگام ارتقاء رم لپ‌تاپ اما موضوع کمی متفاوت است. بعضی از لپ‌تاپ‌ها از رم‌های آنبورد (Onboard) استفاده می‌کنند که قابل جایگزین کردن نیستند؛ اما شرکت سازنده معمولا یک سوکت اضافه برای افزودن رم توسط کار در نظر می‌گیرد. برای مثال به این مشخصات رم که مربوط به یک لپ‌تاپ است توجه کنید: 

DDR3 1333 MHz SDRAM, 2 GB, OnBoard Memory, 1 x SO-DIMM socket for expansion up to 6 GB SDRAM

همان‌طور که مشخص است، این لپ‌تاپ از یک رم ۲ گیگابایت با فرکانس ۱۳۳۳ مگاهرتز، به‌صورت آنبرد (Onboard) استفاده می‌کند و یک سوکت رم جهت ارتقاء تا ۶ گیگابایت هم در اختیار کاربر گذاشته است. تعداد سوکت‌ها و نوع رم قابل‌نصب تعیین می‌کند سیستم تا چه مقدار رم پشتیبانی خواهد کرد. 

کدام مهم‌تر است؛ ظرفیت یا سرعت؟

هرچند با توجه به عوامل مختلف از جمله سیستم عامل، استفاده‌ی کاربر، نرم‌افزارهای مورد نیاز و مادربورد سیستم، نمی‌توان نسخه‌ی یکسانی برای همه‌ی کاربران پیچید؛ اما به‌طور کلی می‌توان توصیه‌های زیر را هنگام ارتقاء دادن رم سیستم در نظر داشت:

• برای اکثر کاربران در استفاده‌ی عادی و روزمره (مانند تماشای فیلم و مرور وب)، به‌ندرت به بیش از ۸ گیگابایت رم نیاز پیدا می‌شود. اگر کامپیوتر شما همین حالا هم از این میزان رم برخوردار است، بهتر است هنگام ارتقاء به‌جای بالا بردن ظرفیت، سرعت رم خود را افزایش دهید.
  
  
• برای گیمرها، ۱۶ گیگابایت رم برای اجرای سنگین‌ترین بازی‌های روز کافی است. اگر همچنان فکر می‌کنید رم حجیم‌تر به اجرای بهتر بازی‌هایتان کمک خواهد کرد، توصیه می‌کنیم ویدئوی دیجیتال فاندری درباره‌ی تأثیر شگفت‌انگیز سرعت رم در اجرای بهتر بازی‌ها را تماشا کنید.
  
  
• رم بالاتر از ۱۶ گیگابایت معمولا تنها برای مصارف خاص مانند ادیت سنگین ویدئو، رندر سه‌بعدی و کاربردهای خاص مهندسی استفاده می‌شود. در چنین مواردی، هنگام ارتقاء سیستم (مخصوصا در شرایط بودجه‌ی محدود) ظرفیت رم بر سرعت آن تقدم دارد.

درنهایت بهتر است قبل از ارتقاء سیستم، با اندکی جستجو در فروم‌های اینترنتی از تجربیات کاربرانی استفاده کنید که کامپیوتری با مشخصات سخت‌افزاری مشابه با سیستم شما دارند.

اپل در جریان کنفرانس WWDC 2017 از نسل جدید آیپد پرو در دو اندازه‌ی ۱۰.۵ و ۱۲.۹ اینچی رونمایی کرد. آیپد پروهای جدید تقریبا تمام ویژگی‌های نسل قبل را به ارث برده و بهبودهایی نیز تجربه کرده‌اند. مایکروسافت هم حدود ۲۲ هفته پیش از معرفی آیپدهای جدید، جانشین سرفیس پرو 4 را با نام ساده‌ی«سرفیس پرو» در شانگهای چین رونمایی کرد. با توجه به‌ اینکه  تبلت‌های جدید اپل و مایکروسافت با فاصله‌ی زمانی اندکی از یکدیگر معرفی شده‌اند، به‌ نظر می‌رسد مقایسه‌ی آن‌ها این‌بار منصفانه‌تر از دفعات گذشته باشد.

پیش از ادامه، بد نیست نگاهی به جدول مقایسه‌ی مشخصات دو تبلت داشته باشیم.

نمایشگر

از لحاظ نمایشگر، آیپد پرو در دو نسخه‌ی ۱۰.۵ و ۱۲.۹ اینچی عرضه می‌شود. این در حالی است که سرفیس پرو مایکروسافت تنها در اندازه‌ی ۱۲.۳ اینچی موجود است. از مهم‌ترین تغییرات نمایشگر استفاده‌شده در نسل جدید آیپد پرو می‌توان به افزایش روشنایی به ۶۰۰ نیت و استفاده‌ی اپل از طیف وسیع رنگی (که امکان پشتیبانی از ویدئوهای HDR را فراهم می‌کند) اشاره کرد. تغییر مهم دیگر افزایش نرخ به‌روزرسانی تصویر در نمایشگر آیپد پرو به ۱۲۰۰ هرتز است. ریفرش ریت بالای نمایشگر آیپد پرو که به‌ لطف استفاده از تکنولوژی ProMotion ممکن شده است، تأخیر قلم اپل پنسل را نیز به ۲۰ میلی‌ثانیه (۱ میلی‌ثانیه کمتر از سرفیس پن) کاهش داده است.

رزولوشن آیپد پرو برابر با ۲۲۲۴ در ۱۶۶۸ پیکسل در نسخه‌ی ۱۰.۵ اینچی و ۲۷۳۲ در ۲۰۴۸ پیکسل در نسخه‌ی ۱۲.۹ اینچی است که باعث می‌شود هر دو تبلت، تراکم ۲۶۴ پیکسل بر اینچ داشته باشند. تبلت مایکروسافت نیز با رزولوشن ۲۷۳۶ در ۱۸۲۴ پیکسلی نمایشگر پیکسل سنس خود، تراکم پیکسلی تقریبا برابر با آیپد پرو دارد.

اپل و مایکروسافت هردو به استفاده از نمایشگرهای باکیفیت در محصولات خود شهرت دارند و دیسپلی‌میت تابه‌حال،  هم نمایشگرهای رتینای اپل و هم نمایشگرهای پیکسل سنس مایکروسافت را ستوده است.

سخت‌افزار

از لحاظ سخت‌افزار، شاید بتوان مهم‌ترین تفاوت سرفیس پرو و آیپد پرو را نوع پردازنده‌ی آن‌ها دانست. درحالی که تبلت اپل از پردازندهای مبتنی بر معماری ARM استفاده می‌کند، مایکروسافت از پردازنده‌هایی با معماری x86 در سرفیس پرو بهره می‌گیرد. استفاده از پردازنده‌های اینتل، اجرای نسخه‌ی کامل سیستم عامل محبوب ویندوز و سازگاری با نرم‌افزارهای سنتی Win32 را برای سرفیس پرو به ارمغان آورده است. همین موضوع باعث شده است مایکروسافت به خود این اجازه را بدهد تا دیگر از نام تبلت برای اشاره به سرفیس پروهای جدید استفاده نکند. در واقع، شعار تبلیغاتی سرفیس پرو ۲۰۱۷«همه‌کاره‌ترین لپ‌تاپ دنیا» (The most versatile Laptop) است.

البته با توجه به استفاده از پردازنده‌های نسل هفتمی کبی‌ لیک اینتل و نسخه‌ی کامل ویندوز 10 پرو، این ادعای مایکروسافت چندان دور از واقعیت نیست. مدل‌هایی از سرفیس پرو که مجهز به پردازنده‌ی Core i7 و گرافیک مجتمع Iris Plus اینتل هستند، عملکرد بهتری نسبت به اکثر لپ‌تاپ‌ها و اولترابوک‌های بازار خواهند داشت.

در طرف دیگر اپل همچنان از سیستم روی چیپ (SoC) اختصاصی خود در آیپد استفاده می‌کند. نسل جدید این چیپ که A10X نام دارد، با ۶ هسته‌ی پردازشی و ۱۲۲ هسته‌ی گرافیکی، بهبود عملکرد قابل توجهی نسبت به نسل قبل از خود به همراه خواهد آورد. اپل همچنین اعلام کرده است که با ادغام پردازنده‌ی گرافیکی و کمک‌پردازنده‌ی M10 در A10X، عملکرد گرافیکی چیپ جدید ۴۰ درصد بهبود پیدا کرده است.

اپل برخلاف دیگر شرکت‌ها معمولا در جریان معرفی محصولات خود (مخصوصا دستگاه‌های مبتنی بر iOS)، اطلاعات چندانی از مشخصات سخت‌افزاری دستگاه ارائه نمی‌دهد. درحالی که تبلت مایکروسافت به ۴، ۸ یا ۱۶ گیگابایت رم مجهز است، میزان رم استفاده‌شده در آیپد پروهای جدید هنوز مشخص نیست (هرچند به‌ عقیده‌ی کارشناسان اپل احتمالا از ۴ گیگابایت رم در تبلت‌های جدید خود استفاده کرده است).

فضای ذخیره‌سازی آیپد پرو بسته به مدل، یکی از گزینه‌های ۶۴، ۲۵۶ یا ۵۱۲ گیگابایت خواهد بود. سرفیس پرو اما از ۱۲۸، ۲۵۶، ۵۱۲ یا یک ترابایت فضای ذخیره‌سازی از نوع SSD استفاده می‌کند.

سیستم عامل و نرم‌افزار

اگرچه مقایسه‌های نرم‌افزاری معمولا سلیقه‌ای هستند و معیار مشخصی برای برتری دادن یک سیستم عامل بر دیگری وجود ندارد؛ اما ویندوز و iOS هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند که باعث می‌شود آیپد یا سرفیس، از لحاظ سیستم عامل برای طیف خاصی از کاربران مناسب و برای عده‌ای دیگر غیر کاربردی شوند.

از طرفی مایکروسافت با ویندوز، نرم‌افزارهای قدرتمندی از جمله نسخه‌ی کامل دسکتاپ ادوبی پریمیر، فتوشاپ، ایلاستریتور و ویژوال استودیو را در اختیار کاربران قرار می‌دهد؛ و از طرف دیگر آیپد پرو با داشتن بیش از دو میلیون اپلیکیشن باکیفیت (که بسیاری از آن‌ها برای کار با صفحات لمسی در ابعاد تبلت بهینه شده‌اند) به‌راحتی استور ویندوز را پشت سر می‌گذارد.

فرم فاکتور

طی سالیان گذشته، هر دو دستگاه ویژگی‌هایی را از یکدیگر به عاریت گرفته‌اند. برای مثال مایکروسافت که ابتدا سرفیس را با نسبت تصویر ۱۶:۹ تولید می‌کرد، پس از چند نسل متوجه شد نسبت غیر عریض آیپد برای تبلت مناسب‌تر است. اپل نیز با معرفی آیپد پرو با کی‌بورد و قلم، به‌صورت ضمنی بر فلسفه‌ی وجودی سرفیس صحه گذاشت.

آیپد و سرفیس اما با وجود اینکه اکنون بیش از هر زمان دیگری به یکدیگر شبیه شده‌اند، همچنان تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. برای مثال مایکروسافت با استفاده از نسبت ۳:۲ به جای ۴:۳، همچنان تبلت عریض‌تری نسبت به اپل تولید می‌کند. در سوی دیگر اپل هنوز به استفاده از پایه در بدنه‌ی تبلت خود و ترک‌پد در کیبورد آن رضایت نداده است. 

آیپد پرو را شاید بتوان اولین تلاش اپل برای تولید لپتاپ‌-تبلت هیبریدی دانست. کاور «اسمارت کیبورد» آیپد پرو اندکی از  رقیب ساخت مایکروسافت خود ساده‌تر به نظر می‌رسد و بسته به کاربرد افراد، می‌توان از آن به‌عنوان نقطه‌ضعف یا مزیت یاد کرد. برای مثال کسانی که فضای کمتری برای برای قرار دادن دستگاه خود در اختیار دارند، شاید کی‌بورد کوچک آیپد را بیشتر بپسندند. از طرفی آیپد از لحاظ پایه تنها به قسمت پشتی کی‌بورد متکی است و در نتیجه آن را فقط در یک زاویه می‌توان قرار داد. این در حالی است که پایه‌ی سرفیس پرو از کی‌بورد مستقل است و امکان قرارگیری تبلت در زوایای مختلف را فراهم می‌کند.

دیگر مشخصات

دوربین پشت و جلوی آیپد پرو از دوربین‌های سرفیس پرو قوی‌تر هستند. اپل از یک دوربین ۱۲ مگاپیکسلی در پشت دستگاه استفاده می‌کند و یک دوربین ۷ مگاپیکسلی در قسمت جلویی آیپد پروهای جدید تعبیه کرده است. در طرف دیگر دوربین‌های پشت و جلوی سرفیس پرو به ترتیب ۸ و ۵ مگاپیکسل رزولوشن دارند.

تا پیش از این، یکی از برتری‌های تبلت‌های اپل نسبت به مایکروسافت، استفاده از مودم LTE در برخی مدل‌های آن‌ها بود؛ اما با معرفی سرفیس پرو ۲۰۱۷، مایکروسافت پشتیبانی از LTEE را برای اولین بار به تبلت خود آورده است.

هر دو مدل آیپد پرو از سرفیس پرو ۲۰۱۷ سبک‌تر هستند. مدل LTE آیپد پرو ۱۰.۵ و ۱۲.۹ اینچی به‌ترتیب ۴۷۷ و ۶۹۲ گرم وزن دارند. سرفیس پرو اما بسته به سخت‌افزار استفاده‌شده، بین ۷۶۶ تا ۷۸۶ گرم است. بنا به اعلام اپل، باتری هر دو مدل آیپد پرو تا ۱۰ ساعت نیروی دستگاه را تأمین خواهد کرد. این درحالی است که مایکروسافت ادعا می‌کند باتری سرفیس پرو ۲۰۱۷ عمری ۱۳.۵ ساعته دارد.

در نهایت از لحاظ قیمت، مدل پایه‌ی آیپد پرو ۱۵۰ دلار از مدل پایه‌ی سرفیس ارزان‌تر است. هیچ‌کدام از دو دستگاه همراه با قلم و کی‌بورد عرضه نمی‌شوند و خریداران باید حدود ۱۵۰ دلار اضافه برای کی‌بورد و ۱۰۰ دلار اضافه برای قلم (قیمت رسمی سرفیس پن جدید هنوز مشخص نشده است) پرداخت کنند.

آیپد پروهای جدید از همین امروز برای خرید در دسترس هستند و سرفیس پرو ۲۰۱۷ نیز تا دو هفته‌ی دیگر به بازار عرضه خواهد شد.

محققان دانشگاه واشنگتن و موسسه فناوری ماساچوست موفق به ساخت آهنربای دوبعدی شدند.

محققان کشور اخیرا در مطالعات خود با استفاده از گیاهان دارویی خمیر دندانی با قابلیت خوردن و درمان بیماری‌های عفونی دهان و دندان عرضه کردند که می‌تواند به مدت طولانی دهان را خوشبو کند.

یک محقق از دانشگاه فلوریدای جنوبی می‌خواهد برای مقابله با عوارض جانبی پروازهای فضایی بین سیاره‌ای، 10 روز را در یک سفر فضایی شبیه‌سازی مریخ با یک رژیم غذایی خاص در یک آزمایشگاه در اعماق دریا بگذراند.

دانشمندان سوئیسی موفق به شبیه‌سازی تمامی جهان با استفاده از یک ابر رایانه بزرگ شدند.

الون ماسک مالک شرکت تسلاموتورز در توئیتر خود اعلام کرد که تمام ایستگاه‌های شارژ خودروهای این شرکت خورشیدی شده و با باتری کار خواهند کرد.